.
دوشنبه 11 دی 1396    
بازدید: 1827
ضرورت ایجاد مرکز تحقیقات ژنتیک و اصلاح نژاد
توسعه روش های اصلاح نژاد ماهی قزل آلای رنگین کمان در کشور علاوه بر ایجاد فضاهای کاری-تحقیقاتی و توسعه علمی در این زمینه، باعث صرفه جویی ارزی، کاهش خطر انتقال بیماری ها، کاهش قیمت تمام شده، استقلال صنعت از منابع خارجی و نهایتاً کمک به پایداری این صنعت در کشور می شود. البته این سیاست نیازمند سرمایه گذاری کلان و بلند مدت بوده و برخی از نتایج مطلوب ممکن است در طی اصلاح نژاد بر روی چندین نسل از ماهی قزل آلای رنگین کمان قابل حصول باشند که سال ها بطول می انجامد. هر چند که توسعه علم اصلاح نژاد در آینده ممکن است میان برهایی را نیز فراهم نماید. متاسفانه در یکی دو دهه اخیر علیرغم وجود دانش فنی و متخصصین مربوطه در کشور تاکنون اقدام عملی درباره اصلاح نژاد هیچ یک از گونه های پرورشی آبزیان در ایران صورت نگرفته است و فقط تعداد انگشت شماری از پروژه های مقطعی در دانشگاه ها و مراکز تحقیقاتی شیلاتی کشور اجراء گردیده که عملاً حاصلی جز انتشار پایان نامه، مقاله و گزارش پروژه نداشته اند.
برنامه های اصلاح نژاد اساساً ماهیتی میان مدت و بلند مدت دارند که نیازمند بستری آرام جهت تولید ذخایر اصلاح نژاد شده ماهی قزل آلای رنگین کمان می باشند. اصلاح نژاد ماهیان در مقایسه با بسیاری از دام ها همچون گاو، گوسفند، خوک و غیره دارای این مزیت می باشد که می توان آن را به شکل متمرکز انجام داد و این باعث کاهش چشمگیر هزینه های آن نسبت به بسیاری از دام ها می شود. از طرف دیگر، به دلیل وجود لقاح خارجی و هماوری زیاد ماهیان، کارآیی روش های کلاسیک اصلاح نژاد در آنها در مقایسه با سایر دام ها بالاتر می باشد. لذا با توجه به ضرورت انجام این امر مهم، مرکز تحقیقات ماهیان سردآبی یاسوج فعالیت پژوهشی خود را جهت تولید ذخایر بهبود یافته ژنتیکی از ماهی قزل آلای رنگین کمان آغاز نمود.
 
ماهی قزل آلای رنگین کمان دارای صفات کیفی و کمی بسیار زیادی است که هر یک از آنها بالقوه می تواند مورد اصلاح نژاد قرار گیرد. اما با توجه به اهمیت اقتصادی متفاوت صفات و نیز طولانی بودن روش های اصلاح نژاد کلاسیک، فقط تعداد محدودی از صفات باید وارد بر نامه ملی ژنتیک و اصلاح نژاد ماهی قزل آلای رنگین کمان شوند. این اهداف شامل: افزایش نرخ رشد، افزایش کارآیی تبدیل غذایی، بهبود کیفیت گوشت، افزایش مقاومت های محیطی، افزایش مقاومت ژنتیکی در برابر بیماری ها، کنترل جنسیت و رنگ بدن می باشند. برای نیل به این اهداف یکسری اهداف کلی به شرح زیر مد نظر می باشد:

• توسعه فیزیکی و سخت افزاری مرکز
• طرح تجهیز و توسعه امکانات اداری و تامین نیروی انسانی متخصص
• بهبود مدیریت عوامل محیطی مرکز
• ایجاد پایگاه اطلاعاتی ژنتیکی و اصلاح نژاد ماهی قزل آلای رنگین کمان
• پایش بهداشتی و بهبود ژنتیکی ماهی قزل الای رنگین کمان در برابر بیماریها
• بهگزینی برای صفات اقتصادی در ماهی قزل آلای رنگین کمان
• طرح آمیخته گری در ماهی قزل آلای رنگین کمان
• آمیزش خویشاوندی در ماهی قزل آلای رنگین کمان
• کنترل جنسیت ماهی قزل آلای رنگین کمان
• طرح ژنتیک و اصلاح نژاد مولکولی ماهی قزل آلا
• ایجاد بانک ژنی ماهی قزل آلای رنگین کمان
• تلفیق روش های اصلاح نژادی و بیوتکنولوژیکی
• آزمایش محصول و ترویج ذخایر بهبود یافته ژنتیکی

علاوه بر این یکی از مهمترین اهداف این مرکز تحقیقاتی در کشور توجه به نیازهای بخش خصوصی و تولیدکنندگان می باشد. بر همین اساس این مرکز نیز طی سالهای اخیر و در آینده نیز با توجه به مشکلات بخش تولید ماهیان سردآبی رسالتهای خود را در خصوص کاهش این مشکلات حفظ خواهد نمود تا شاید بتواند کمکی به چرخه اقتصادی کشور نماید.

همچنین این مرکز با دارا بودن کارشناسان متخصص و با تجربه و امکانات آزمایشگاهی مناسب و تخصصی در زمینه مطالعات آبزیان ، فضا و امکانات کیفی و کمی در بخشهای تکثیر، پرورش و تحقیقات، آمادگی ارائه آموزشهای تخصصی در زمینه بهگزینی، بهبود روش های مدیریت تولید مثل و تکثیر مصنوعی، مدیریت پرورش ماهی، مدیریت تغذیه و مدیریت کیفیت آب مزارع پرورشی قزل آلای رنگین کمان و تغییر جنسیت قزل الای رنگین کمان را دارا می باشد. همچنین این مرکز با پشتوانه 10 سال پژوهش در زمینه به روز ترین تکنیکهای کاربردی در زمینه بهبود راندمان تولید، آمادگی انتقال دانش فنی دستاوردهای پژوهشی به مراکز تولیدی قزل آلای رنگین کمان کشور را دارد. در راستای برنامه راهبردی اصلاح نژاد ماهی قزل آلای رنگین کمان و نظر به اهمیت این مرکز به عنوان اولین مرکز اصلاح نژاد ماهیان سردآبی در کشور و رسالت مهمی که در این خصوص به عهده این مرکز گذاشته شده است و با توجه به بستر سازی اولیه ای که جهت فعالیتهای تحقیقاتی خود انجام داده است طرح ملی ژنتیک و اصلاح نژاد ماهی قزل الای رنگین کمان را در قالب چندین پروژه تدوین نموده که اهم این پروژه ها عبارتند از:
۱- ایجاد جمعیت پایه ژنتیکی قزل آلای رنگین کمان
۲- بررسی تنوع ژنتیکی مولدین قزل آلای رنگین کمان مرکز تحقیقات یاسوج با استفاده از ریزماهوارک ها
3- ثبت ذخایر و بهگزینی مولدین ماهی قزل الا در مرکز تحقیقات شیلات یاسوج به منظور اصلاح نژاد
۴- تولید جمعیت تمام ماده قزل آلا رنگین کمان به روش ماده سازی غیر مستقیم
۵- تعیین و ارزیابی بقایای هورمونی در ماهیان قزل آلای تغییر جنسیت یافته تمام ماده
۶- تولید جمعیت تریپلویید قزل آلای رنگین کمان به روش مستقیم ( القایی )
۷- تولید جمعیت تریپلویید اینترپلوئید با استفاده از روش غیر مستقیم ( غیرالقایی ) در ماهی قزل آلای رنگین کمان
۸- بهبود مدیریت عوامل محیطی موثربر تولید درمرکز تحقیقات ژنتیک و اصلاح نژاد ماهیان سردابی یاسوج
۹- انجماد اسپرم ماهی قزل آلای رنگین کمان
۱۰- پایش بهداشتی ذخایر ژنتیکی گزینش شده قزل آلای رنگین کمان
۱۱- ایجاد و استانداردسازی مجموعه آزمایشگاهی مرجع در زمینه ژنتیک و اصلاح نژاد ماهیان سردابی
 
توانمندیهای اجرایی و پژوهشی
۱- تامین تخم چشم زده برای تهیه لارو مزارع قزل آلای بیش از ۲۰ استان کشور
۲- امکان انجام پروژه ها، پایان نامه و کارآموزی دانشجویان رشته های مرتبط با شیلات
۳- امکان انجام پروژه های تحقیقاتی مختلف در زمینه ماهیان سردآبی با همکاری سازمانها، مراکز تحقیقاتی و دانشگاههای کشور
۴- پتانسل لازم جهت انجام پروژه های اصلاح نژاد و مباحث ژنتیکی در خصوص ماهیان سرد آبی با توجه به شرایط لیمنولوژیکی آب چشمه مرکز و اقلیم منطقه
۵- ارائه مشاوره در خصوص تکثیر و پروش ماهی قزل آلای رنگین کمان به پروش دهندگان استان
۶- قابلیت و ارائه راهکارهای لازم جهت پیشگیری، شناسایی و درمان بیماریهای رایج ماهیان سرد آبی
۷- ارائه مشاوره در خصوص مکان یابی، طراحی و ساخت مزارع پرورش قزل آلای رنگین کمان
۸- ارائه مشاوره در خصوص تغذیه و جیره نویسی برای مزارع پروش قزل الا
۹- برگزاری دوره های آموزشی برای دانشجویان رشته های شیلات، زیست دریا و....